Całościowa opieka nad pacjentem z SM
Szpital Powiatowy w Iławie znajduje się w gronie ośrodków prowadzących programy lekowe SM. Programami tymi objętych jest coraz więcej pacjentów. Programy lekowe refundowane są przez Ministerstwo Zdrowia. Oznacza ta, że osoba z SM, jeśli posiada ubezpieczenie zdrowotne, może leczyć się za darmo. Pacjenci chorzy na SM, którzy trafiają do Szpitala Powiatowego w Iławie, mają szansę terapii na światowym poziomie. — To zobligowało nas do przeszkolenia się, wprowadziliśmy właściwie wszelkie możliwe dostępne obecnie leki, mamy wszystko to, co jest w stwardnieniu rozsianym najlepszego dla pacjenta. To, co można stosować, to stosujemy — wyjaśnia ordynator neurologii. Liczba osób, które leczą się w ramach programu lekowego stwardnienia rozsianego w Szpitalu Powiatowym w Iławie zwiększa się dość szybko. Obecnie pod opieką oddziału neurologii jest ponad 60 pacjentów, kolejni czekają w kolejce, są w trakcie diagnozy.
W Szpitalu Powiatowym w Iławie funkcjonują dwa programy lekowe leczenia stwardnienia rozsianego – program pierwszej i drugiej linii. Program pierwszej linii przeznaczony jest dla pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego. Większość osób rozpoczyna od niego leczenie. W ramach programu dostępne są leki w formie iniekcji (zastrzyków podawanych podskórnie lub domięśniowo), tabletek i wlewów dożylnych (kroplówek). Program drugiej linii skierowany jest pacjentów, którzy:
- leczyli się preparatami dostępnymi w ramach programu pierwszej linii i nie przyniosło to oczekiwanych rezultatów
- mają chorobę gwałtownie postępującą
- mają pierwotnie postępującą postać SM.
Rozwój medycyny oraz zwiększony dostęp do leczenia w Polsce sprawiły, że zdiagnozowani pacjenci mają szansę na normalne i aktywne życie, jeśli szybko rozpoczną leczenie. Zgłoś się do lekarza, jak zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy.
SM to „choroba o tysiącu twarzy"
U każdego może przebiegać inaczej. Do najczęstszych objawów należą:— nagłe, najczęściej przemijające zaburzenia widzenia (zamglenia wzroku, ubytki w polu widzenia, podwójne widzenie, osłabienie ostrości widzenia, zaburzenia widzenia barw, ból gałek ocznych, mroczki, oczopląs)— zaburzenia czucia (mrowienie, drętwienie, kłujący ból, wrażenie przebiegającego prądu wzdłuż kręgosłupa i kończyn)— przewlekłe zmęczenie— zaburzenia funkcji poznawczych (problemy ze skupieniem się, pamięcią)— zaburzenia równowagi (zawroty głowy, pogorszenie koordynacji)— zaburzenia funkcji pęcherza moczowego i jelit (nietrzymanie moczu)— zaburzenia ruchowe (niedowład)— zaburzenia mowy— spastyczność mięśni— zaburzenia w sferze seksualnej (obniżenie popędu płciowego, impotencja)— odczuwanie bólu neuropatycznego, psychogennego, zapalnego lub mieszanego.
Toksyna botulinowa w neurologii
To bez wątpienia przełomowa nowość, toksyna botulinowa w neurologii przechodzi prawdziwy rozkwit. Botoks stosowany do tej pory w kosmetologii czy medycynie estetycznej, znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu schorzeń układu nerwowego. W przypadku wielu z nich jest to leczenie pierwszego wyboru. — Toksyna botulinowa to lek, który po podany miejscowo hamuje uwalnianie acetylocholiny w złączu nerwowo-mięśniowym – tym samym zmniejsza napięcie mięśniowe w ostrzykiwanym mięśniu, ogranicza nadmierną aktywność mięśni (np. w kurczu powiek czy dystoniach) oraz wpływa na wydzielanie substancji biorących udział w transmisji doznań bólowych tzn. działa przeciwbólowo — wyjaśnia dr n. med. Janusz Nowiński, ordynator Oddziału Neurologicznego i Udarowego w Szpitalu Powiatowym w Iławie. Toksyna botulinowa działa poprzez rozluźnienie mięśni poprzez blokowanie uwalniania acetylocholiny z zakończeń nerwowych, które powodują skurcz mięśni. Jej zastosowanie w schorzeniach takich jak spastyczność czy dystonia przynosi ulgę pacjentom poprzez zmniejszenie napięcia mięśni, poprawę ruchomości kończyn i zmniejszenie bólu. Toksyna botulinowa może również zmniejszyć wydzielanie śliny i potu, oraz łagodzić objawy migreny i bólu neuropatycznego. Podczas zabiegu toksynę botulinową podaje się domięśniowo w postaci niewielkich zastrzyków, które są wykonywane pod kontrolą ultrasonograficzną w celu zapewnienia optymalnych wyników. Zazwyczaj wykonuje się kilka iniekcji, z ilością leku dostosowaną do indywidualnych potrzeb i objawów pacjenta. Zabieg jest szybki i bezpieczny, trwający zazwyczaj kilka do kilkunastu minut.
Leczenie przewlekłej migreny
Ta forma leczenia jest w iławskim szpitalu tematem dość świeżym, dopiero dwa miesiące temu placówka otrzymała pozwolenie na włączenie pacjentów do tego programu lekowego. — Jesteśmy na etapie przygotowywania rekrutacji pacjentów z migreną przewlekłą — mówi Janusz Nowiński, który podkreśla, że migrena przewlekła to rodzaj migreny, która charakteryzuje się nawracającymi, silnymi bólami głowy przez co najmniej 15 dni w miesiącu przez co najmniej trzy kolejne miesiące. Objawy mogą być bardzo dokuczliwe i wpływać znacząco na jakość życia osoby cierpiącej na migrenę przewlekłą. Botoks jest skuteczny w leczeniu migreny w ponad 80% przypadków. U więcej niż połowy pacjentów dochodzi do całkowitego ustąpienia napadów, a u pozostałych do co najmniej dwukrotnego zmniejszenia ich częstotliwości i siły.
Plan na przyszłość — spastyka poudarowa
Udar mózgu może prowadzić do różnych powikłań, w zależności od obszaru uszkodzenia i szybkości reakcji na objawy. Następstwa tej choroby mogą przybierać różne formy. Często po udarze widoczne są zaburzenia neurologiczne, które stopniowo się zmniejszają. Spastyczność kończyn jest jednym z częstych skutków udaru, z którymi zmaga się pacjent. I to jest w kręgu zainteresowania doktora Nowińskiego, wykorzystywanie nowych możliwości to ogromna szansa dla pacjentów, na życie w sprawności i komforcie. U około 20-40% osób po udarze mózgu może wystąpić spastyczność, czyli zwiększone napięcie mięśniowe spowodowane uszkodzeniem górnego neuronu ruchowego. Objawia się ona trudnościami w wykonywaniu codziennych czynności oraz często powoduje ból u pacjentów. Choć najczęściej dotyczy kończyny górnej, czasami może również objawiać się w kończynie dolnej. Objawy spastyczności nie zawsze pojawiają się od razu po udarze, mogą się pojawić nawet kilka tygodni później. Wykorzystanie toksyny botulinowej w spastyczności po udarze mózgu polega na zmniejszeniu napięcia mięśniowego, co w połączeniu z rehabilitacją, pozwala na poprawę sprawności.
Złote…pół godziny
Dr n. med. Janusz Nowiński, ordynator Oddziału Neurologicznego i Udarowego w Szpitalu Powiatowym w Iławie, nie ma wątpliwości, że każda minuta zwłoki po udarze, to strata dla mózgu, kluczowe są pierwsze godziny. Od chwili dotarcia pacjenta do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego do rozpoczęcia leczenia nie powinno upłynąć więcej niż 60 minut, mówimy wtedy o „złotej godzinie”.
— My chcieliśmy żeby to było złote pół godziny — mówi Janusz Nowiński, który nie ma wątpliwości, że jest to możliwe. Wszystko to kwestia organizacji, która jest już teraz na najwyższym poziomie. Pacjentowi przy małym udarze zazwyczaj wystarczy samo leczenie trombolityczne — Na trombolizę do tej pory mieliśmy 4,5 godziny, dziś cieszymy się z posiadanych możliwości wydłużenia okna terapeutycznego do 9 godzin — mówi ordynator. — Przy udarze z większym defictyem neurologicznym, gdy chory ma niedrożne duże naczynie wewnątrzczaszkowe, co ustalamy badaniem angio, może być zakwalifikowany do leczenia trombektomią mechaniczną, czyli do udrożnienia naczynia poprzez mechaniczne usunięcie skrzepu. Do tej pory na trombektomię mechaniczną mieliśmy 6 godzin od wystąpienia objawów udaru mózgu. Dziś czas ten możemy wydłużyć do 24 godzin — dodaje Janusz Nowiński.
Najczęstsze przyczyny udaru
Pojawienie się udaru mózgu w wielu przypadkach związane jest z współwystępowaniem wielu schorzeń, które niekorzystnie wpływają na stan naczyń krwionośnych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego oraz ogólnie całego układu sercowo-naczyniowego. Ryzyko wystąpienia udaru zwiększają także nieprawidłowe nawyki zdrowotne oraz szkodliwy styl życia. Najistotniejsze czynniki ryzyka wystąpienia udaru to m.in. nadciśnienie tętnicze, choroby kardiologiczne (przede wszystkim migotanie przedsionków), miażdżyca, cukrzyca, otyłość, wysokie poziomy cholesterolu, zaburzenia lipidowe, choroby nerek, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, brak aktywności fizycznej. Niewielka część udarów wynika z czynników, na które dana osoba nie ma jakiegokolwiek wpływu. Jest to np. występowanie wrodzonych nieprawidłowości naczyń tętniczych w obrębie czaszki (tętniaków), które mogą samoistnie ulegać pęknięciu prowadząc do wystąpienia udaru krwotocznego mózgu oraz zaburzeń genetycznie uwarunkowanych.
— Jeśli pacjent pozostaje u nas w szpitalu, monitorowany jest i zajmuje się nimi sztab specjalistów. W zespole udarowym są lekarze, pielęgniarki, rehabilitanci, jest logopeda, psycholog. Każdy ma swoją ogromną rolę w drodze pacjenta do sprawności. Naszym celem jest ustalenie przyczyny tego stanu, aby móc wprowadzić profilaktykę wtórną i zapobiec kolejnym udarom — wyjaśnia ordynator Nowiński. — Mamy ten komfort, że w naszej placówce jest pracownia tomografu i rezonansu, RTG, aparaty USG. W przypadku udaru o nieustalonej etiologii (ok. 30 procent) uzasadnione jest przedłużone monitorowanie czynności serca do 7 dni za pomocą rejestracji EKG metodą Holtera. To także na naszym oddziale się dzieje, w teamie udarowym jest kardiolog czy internista, którzy oceniają obraz badania dając szersze spojrzenie na pacjenta. Na miejscu wykonujemy także echo serca, badania laboratoryjne w bardzo szerokim zakresie, mamy pracownię EEG/EMG.
W ramach leczenia w naszym oddziale każdy pacjent ma zaplanowany indywidualny program prewencji wtórnej oraz wdrożony program wczesnej indywidualnej rehabilitacji już przy łóżku pacjenta. Poza tym w ramach kompleksowej opieki medycznej, pacjent po zakończeniu hospitalizacji w Oddziale Udarowym jest niezwłocznie przekazywany do funkcjonującego w strukturach szpitala Oddziału Rehabilitacji Neurologicznej, gdzie prowadzone jest dalsze usprawnianie chorego. Warto zaznaczyć, że leczenie trombolityczne prowadzimy w naszym szpitalu już od ponad 10 lat — mówi dr n. med. Janusz Nowiński.
Oddział Neurologiczny i Udarowy Powiatowego Szpitala im. Wł. Biegańskiego w Iławie
Oddziały dysponują łącznie 31 łóżkami. Oddziały ściśle współpracują ze sobą i pełnią stały 24-godziny dyżur neurologiczny. W Oddziale Udarowym funkcjonuje 18 łóżek dla chorych z udarem mózgu wraz wyposażoną w specjalistyczny sprzęt medyczny 6-stanowiskową Salą Intensywnego Nadzoru Neurologicznego, przeznaczoną do wzmożonego nadzoru lekarskiego i pielęgniarskiego oraz ciągłego monitorowania parametrów życiowych chorych z udarem mózgu krwotocznym lub niedokrwiennym. Personel Oddziału Udarowego prowadzi kompleksową diagnostykę i leczenie chorób naczyniowych ośrodkowego układu nerwowego. Oddział Neurologiczny posiada 13 łóżek przeznaczonych dla pacjentów cierpiących z powodu innych nagłych i przewlekłych chorób neurologicznych m.in. padaczka, schorzenia kręgosłupa, Opiekę nad chorymi zapewnia wysoko wykwalifikowany interdyscyplinarny zespół medyków, w skład którego wchodzą specjaliści neurolodzy, pielęgniarki, fizjoterapeuci, psycholog oraz logopeda.
Pacjenci Oddziałów mogą również liczyć na specjalistyczne konsultacje internistyczne, kardiologiczne, z zakresu chirurgii ogólnej, urazowej i naczyniowej oraz rehabilitacji i psychiatrii. Szybkie ustalenie rozpoznania i wdrożenie nowoczesnych technik leczenia schorzeń neurologicznych jest możliwe dzięki dostępowi Oddziałów do szerokiej diagnostyki laboratoryjnej oraz obrazowej tj. badania laboratoryjne, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, USG-Doppler Duplex, badanie elektroencefalograficzne. Do dyspozycji pacjentów Oddziału Neurologicznego i Udarowego znajduje się sala rehabilitacyjna, gdzie doświadczeni fizjoterapeuci przy pomocy sprzętu do rehabilitacji oraz aparatury służącej do zabiegów fizykoterapii (elektrolecznictwo czy laseroterapia) prowadzą wczesną terapię pacjentów hospitalizowanych w Oddziałach z powodu schorzeń neurologicznych.
W ramach wczesnego usprawniania po przebytym udarze mózgu Oddział Udarowy stale współpracuje z Oddziałem Rehabilitacji Neurologicznej funkcjonującym w szpitalu, gdzie kierowani są pacjenci wymagający tego rodzaju rehabilitacji bezpośrednio po pobycie w Oddziale. Ponadto personel medyczny Oddziału prowadzi przyszpitalną Poradnię Neurologiczną, w której pacjenci po pobycie w Oddziale mają zapewnioną możliwość odbycia wizyty kontrolnej. Oddział realizuje programy lekowe leczenia immunoglobulinami (polineuropatie, Zespół Guillaina-Barrego), toksyną botulinową (dystomie ogniskowe) oraz pacjentów ze stwardnieniem rozsianym.
W ciągu roku w Polsce udar mózgu dotyka około 90 tysięcy osób, śmiertelność ocenia się na około 20%. Ryzyko nawrotu udaru w pierwszym roku po przebytym udarze wynosi 10-12%, średnie ryzyko nawrotu w ciągu 5 lat wynosi 30-40%. Oddział udarowy iławskiego szpitala zapewnia opiekę aż blisko 250 000 mieszkańców kilku powiatów. Na leczenie trafiają tu pacjenci z powiatu iławskiego, nowomiejskiego, ostródzkiego, ale również brodnickiego. Rocznie w oddziale leczonych jest około 400 osób, u których stwierdzono udar mózgu.
